Data publikacji: 30.01.2020
Oryginalny tytuł wiadomości prasowej: Schizofrenia, której nie widać
Kategoria: zdrowie, zdrowieSchizofrenia, szczególnie ta z objawami negatywnymi, często wiąże się z pogorszeniem statusu społecznego i ekonomicznego chorego. Jej konsekwencje nie pozostają bez wpływu na jakość życia chorych, jak i cały system opieki zdrowotnej i pomocy społecznej w Polsce. …
Schizofrenia, której nie widać
Schizofrenia, szczególnie ta z objawami negatywnymi, często wiąże się z pogorszeniem statusu społecznego i ekonomicznego chorego. Jej konsekwencje nie pozostają bez wpływu na jakość życia chorych, jak i cały system opieki zdrowotnej i pomocy społecznej w Polsce. To właśnie przeważające i przetrwałe objawy negatywne stanowią większą barierę w zatrudnieniu chorego – prawie 70% pacjentów ze schizofrenią i przeważającymi przetrwałymi objawami negatywnymi przebywa na rencie z tytułu niezdolności do pracy. Do tego dochodzi również szereg chorób współistniejących, z jakimi borykają się pacjenci, co dodatkowo podnosi koszty tego zaburzenia.
Objawy negatywne w schizofrenii, nazywane inaczej ubytkowymi, są objawami, które skutkują utratą zdolności do przeżywania, a także wyrażania emocji. Wydają się one mniej uciążliwe dla otocznie i pozostają „w cieniu” objawów pozytywnych, które objawiają się m.in. urojeniami czy omamami. A właśnie one odciskają na chorym ogromne piętno. Pacjenci całkowicie wycofują się z życia społecznego i pełnionych do tej pory ról, potrafią nie wychodzić ze swojego mieszkania całymi tygodniami, niechętnie podejmują też jakiekolwiek czynności w zakresie profilaktyki zdrowotnej, jak chociażby wizyty lekarskie. Często wymagają całodobowej opieki, potrzebując wsparcia w zakresie podstawowych, codziennych czynności.
Schizofrenia z objawami negatywnymi a inne konsekwencje zdrowotne
Według raportu „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, 31% pacjentów cierpi na otyłość i nadciśnienie tętnicze, a z zaburzeniami gospodarki lipidowej zmaga się 21% osób. Ponad 40% kobiet cierpiących na schizofrenię z objawami negatywnymi nigdy nie miało wykonanej cytologii, a badanie USG narządów rodnych miało kiedykolwiek przeprowadzone jedynie 17% kobiet. Niepokojące są również dane dotyczące cukrzycy – szacuje się, że może ona dotyczyć nawet 15% pacjentów ze schizofrenią[1]. To ponad 1,5 razy częściej niż wynosi średnia krajowa dla naszego społeczeństwa, szacowana przez WHO na 9,5%[2].
Pacjenci cierpiący na schizofrenię z objawami negatywnymi częściej także zmagają się z uzależnieniami. W tej populacji uzależnienie od nikotyny jest 3-krotnie częstsze niż w populacji ogólnej (odpowiednio 88% i 25–30%)[3]. Najbardziej zatrważające są jednak dane mówiące o ryzyku zgonów wśród osób cierpiących na schizofrenię. W porównaniu do populacji osób zdrowych jest ono ponad 2,5 razy wyższe, a średnia długość życia chorego na schizofrenię jest krótsza nawet o 10–20 lat[4]. Związane jest to przede wszystkim z ponad 8-krotnie zwiększonym ryzykiem samobójstwa wśród pacjentów z rozpoznaniem schizofrenii[5]. Szczególnej troski wymagają osoby ze schizofrenią z przeważającymi objawami negatywnymi, ponieważ poziom kontaktu z nimi utrudnia wgląd w jego przeżycia i w związku z tym zachowania takich pacjentów są nieprzewidywalne. Z uwagi na niski poziom aktywności i stabilny obraz choroby, ta populacja pacjentów wydaje się lekarzom mniej zagrożona ryzykiem prób samobójczych.7 Jednak obecnie to właśnie samobójstwo uważane jest za główną przyczynę śmierci chorych na schizofrenię, a ci pacjenci mogą być nim bardziej zagrożeni niż osoby leczone np. z powodu depresji.
Konsekwencje systemowe schizofrenii z objawami negatywnymi
Społeczne i systemowe koszty schizofrenii są wysokie, a samo zachorowanie związane jest często z pogorszeniem statusu społecznego i zawodowego chorego. Bezrobocie wśród chorych na schizofrenię jest bardzo wysokie i utrzymuje się na poziomie 80–90%[6]. Prawie 70% pacjentów ze schizofrenią z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi przebywa na rencie z tytułu niezdolności do pracy. Ponad 40% pacjentów przerwało edukację, w tym aż 19% jeszcze w szkole średniej. Aż 83% chorych nie jest w stanie mieszkać samodzielnie i wymaga często całodobowej opieki rodziny, przez co jej członkowie niejednokrotnie muszą w tym celu zrezygnować z własnej pracy zawodowej1. Te wszystkie czynniki generują wysokie koszty systemowe, związane zarówno z leczeniem, jak i w związku z utraconą produktywnością chorego. Zgodnie z danymi z raportu „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, średnia roczna wartość kosztów ponoszonych przez społeczeństwo w 2017 r. na jednego pacjenta ze schizofrenią z przeważającymi objawami negatywnymi, w związku z jego utraconą produktywnością, wyniosła 48 841 zł.
Poprawa sytuacji zdrowotnej pacjentów ze schizofrenią z objawami negatywnymi
Pacjenci ze schizofrenią z przeważającymi i przetrwałymi objawami negatywnymi mają gorsze rokowania, są także częściej oporni na leczenie. Kluczowe jest holistyczne podejście do chorego – dostarczenie nowoczesnej farmakoterapii, objęcie opieką środowiskową, edukacja oraz pomoc w przywróceniu do życia w społeczeństwie. Jednak, z uwagi na stan zdrowia pacjenta i charakterystykę objawów negatywnych, podjęcie takich form leczenia i aktywizacji wymaga od niego dużej mobilizacji, a najczęściej samo ich wdrożenie i kontynuacja zależy od determinacji najbliższych. Stąd sami pacjenci raczej niechętnie korzystają z dostępnych możliwości pomocy. Dlatego tak istotne jest uruchomienie procesów wolicjonalnych, aby pacjentów mógł korzystać z różnych form terapii. Obecnie chorzy ze schizofrenią z objawami negatywnymi są leczeni suboptymalnie. Na rynku jest dostępny lek o udowodnionej skuteczności w redukcji objawów negatywnych i poprawie codziennego funkcjonowania, zawierający substancję czynną o nazwie kariprazyna. Lek ten jednak nie jest refundowany, a więc nie jest dostępny dla większości pacjentów.
[1] Raport „Schizofrenia z objawami negatywnymi. Obciążenie chorobą pacjentów i ich bliskich”, redakcja naukowa raportu: Prof. dr hab. n. med. Agata Szulc, Klinika Psychiatryczna Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny, Prof. dr hab. n. med. Jerzy Samochowiec, Katedra i Klinika Psychiatrii Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019
[2] WHO – Krajowy profil cukrzycy 2016
[3] Kiejna A., Piotrowski P., Adamowski T. (red.). Schizofrenia. Perspektywa społeczna. Sytuacja w Polsce. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, Warszawa 2013.
[4] Owen M.J., Sawa A., Mortensen P.B. Schizophrenia. Lancet 2016; 388: 86–97
[5] Makara-Studzińska M., Koślak A. Wpływ objawów pozytywnych i negatywnych na zachowania samobójcze w schizofrenii. Przegląd aktualnej literatury. Psychiatr Pol 2009; XLIII: 411–420
[6] Owen M.J., Sawa A., Mortensen P.B. Schizophrenia. Lancet 2016; 388: 86–97
źródło: Biuro Prasowe
Załączniki:
Gedeon Richter schizofreniaGedeon Richter schizofrenia
