10.06.2008
Komunikat prasowy PRZECIWUTLENIACZE I ICH DZIAŁANIE 10.06.2008 17:27 Nestea Czym są przeciwutleniacze, jak działają, co nam dają i dlaczego są tak ważne dla naszego organizmu? Przeciwutleniacze, zawarte np. w herbacie mają korzystny wpływ na system odpornościowy. Czy Polacy o tym wiedzą? Najnowsze badania, przeprowadzone na zlecenie Nestea Vitao, pokazują że wiedza Polaków na temat antyoksydantów jest znikoma. Większość przebadanych Polaków niezależnie od płci i wieku nie wie jaka jest różnica pomiędzy przeciwutleniaczami a antyoksydantami. Przeciwutleniacze i antyoksydanty według nauki to jedno i to samo, a tak naprawdę jedynie 15% naszej populacji jest tego świadoma, z czego procent ten nieznacznie się zwiększa wraz z wykształceniem. Większość Polaków (61%), a szczególnie Polek (68%) i osób z wykształceniem co najmniej średnim kojarzy termin ?przeciwutleniacz?, podczas gdy termin ?antyoksydant? pozostaje nieznany dla większości Polaków 73%. W tym przypadku 80% mężczyzn i nieco mniej kobiet (65%) w ogóle nie słyszało o antyoksydantach. Nie było także istotnie statystycznie różnicy we wskazaniu konkretnego działania przeciwutleniaczy i antyoksydantów. Odpowiednio 38% i 52% populacji nie wiedziało co to są za zawiązki. Według badań nieliczni respondenci uważają, że są to z substancje chemiczne o konkretnym działaniu przeciwdziałającym utlenianiu. Kobiety natomiast wskazywały najczęściej (7%) na to, iż przeciwutleniacze są to substancje związane ze zdrowiem, urodą i kosmetykami. Obie odpowiedzi są poprawne. No właśnie ? czym są przeciwutleniacze zwane inaczej antyoksydantami Przeciwutleniacze to związki, które zapobiegają lub opóźniają proces utleniania wiązań chemicznych danej substancji. Dodatkowym warunkiem do spełnienia pełnej definicji przeciwutleniacza jest to, że antyoksydant musi być w stężeniu niższym niż substancja utleniana. Czyli nie można bez ograniczeń zażywać suplementów diety w postaci kapsułek witaminowych lub produktów bogatych w witaminy rozpuszczalnych w tłuszczach, gdyż można przedawkować. Różne przeciwutleniacze występują w różnych produktach, np.: ? Prowitamina A (beta ? karoten): marchew, dynia, morela, papryka czerwona, pomidor, natka pietruszki, szczaw, szpinak, sałata ? Witamina A: nabiał, masło, żółtka jaj, tłuste morskie ryby ? Witamina E: oleje roślinne, orzechy, kiełki, kukurydza, szpinak ? Witamina C: owoce cytrusowe, kiwi, czerwona papryka, natka pietruszki, porzeczki, dzika róża, truskawki ? Selen: orzech brazylijski ? Polifenole: czerwone wino, herbata zielona, czerwona, biała Wolne rodniki ? bardzo ?towarzyskie? związki Wolne rodniki są bardzo ?towarzyskie? i lubią podłączać swoje wolne elektrony, dzięki czemu uzyskują stabilność chemiczną. Zjawisko to jest właśnie utlenianiem zwane inaczej oksydacją. Czas życia wolnego rodnika jest bardzo krótki, dlatego też bardzo szybką wyrządza szkody. Skutkiem tego są uszkodzenia komórek ciała, materiału genetycznego i inne. Wolne rodniki powstają m.in. w wyniku stresu, w wyniku zanieczyszczenia środowiska (np. spaliny samochodowe, zanieczyszczenia przemysłowe, dym tytoniowy), podczas intensywnego wysiłku fizycznego, przy nadużywaniu leków i w wielu innych sytuacjach. Warto także wiedzieć, że wolne rodniki zawsze naturalnie powstają w organizmie. Ważne jest natomiast, aby równowaga pomiędzy nimi, a antyoksydantami nie została zachwiana. Przykładowo podczas wypalenia jednego papierosa powstaje w organizmie około 100 000 000 000 wolnych rodników, czyli palacze będą potrzebowali więcej przeciwutleniaczy w swojej codziennej diecie. Uważa się, że nadmiar wolnych rodników przyczynia się do powstawania ponad 75 różnych chorób i schorzeń. Antyoksydanty dostarczone z pożywieniem wspomagają naturalne mechanizmy ochronne organizmu pozwalające zachować odpowiednią równowagę. Dlatego też są bardzo ważnym elementem codziennej diety. Do najpowszechniejszych przeciwutleniaczy należą witaminy m.in. witamina A, beta ? karoten, witamina E, witamina C. Składniki mineralne takie jak np. selen oraz inne związki czynne ? przykładowo polifenole, a szczególnie katechiny także wykazują działanie silnie antyoksydacyjne. Witaminy i składniki mineralne znajdziemy przede wszystkim w świeżych owocach, warzywach i orzechach. Z kolei związki polifenolowe występują głównie w czerwonym winie i herbacie. Urozmaicanie codziennej diety jest bardzo ważne, gdyż niektóre antyoksydanty działają tylko w parach. Przykładowo witamina C będzie skutecznie zwalczała reakcje wolnorodnikowe w połączeniu z odpowiednią podażą witaminy E. Czyli sałatkę ze świeżych warzyw bogatą w witaminę C trzeba polać olejem roślinnym, który jest z kolei bardzo dobrym źródłem witaminy E. Jedne z najsilniejszych antyoksydantów to związki z grupy flawonoidów – katechiny: epikatechina (EC), epigallokatechina (EGC), galusan epikatechiny (ECG) i galusan epigallokatechiny (EGCG). Występują one naturalnie w liściach herbaty i stanowią 25 – 30% suchej masy liścia. Badania dowodzą, że galusan epigallokatechiny jest 25 wydajniejszy niż witamina E i aż 100 razy wydajniejszy niż witamina C w walce z nowotworami. Dodatkowo flawonoidy regenerują witaminę E i karotenoidy (beta ? karoten występujący głównie w marchwi i likopen występujący głównie w pomidorach), co głównie zapobiega uszkodzeniom w cząsteczce ?złego? cholesterolu LDL, a przez to spowalnia procesy miażdżycowe. Co więcej flawonoidy blokują metale przejściowe ? żelazo i miedź, przez co zmniejszają ich zdolność do generacji wolnych rodników. W tradycyjnej medycynie chińskiej uważa się, że naturalna, zielona herbata pita bez dodatków zwiększa tempo metabolizmu i może ułatwiać redukcję masy ciała. Herbata herbacie nierówna Bardzo dużo antyoksydantów znajduje się w herbacie zielonej, której podczas procesu technologicznego nie poddaje się fermentacji. Wówczas przeciwutleniacze pozostają aktywne nawet w naparze. Herbata czarna natomiast przechodzi fermentację – to właśnie dzięki temu rozkładowi zawdzięczamy brunatny kolor herbaty. Herbata czerwona natomiast jest produktem pośrednim ? liście ulegają delikatnemu fermentowaniu, czego skutkiem jest niewielkie zmniejszenie się ilości przeciwutleniaczy. Znamy jeszcze herbatę białą, której liście suszone naturalnie w promieniach słonecznych zawierają trzykrotnie więcej przeciwutleniaczy niż herbata zielona. Tym samym białą herbatę uważa się za najlepsze ich źródło. Bardzo istotne jest odpowiednie zaparzanie naparów herbacianych. Dzięki właściwej technologii związki przeciwutleniające nie ulegną zniszczeniu. Liście zielonej herbaty chińskiej zalewamy wodą o temperaturze 70 ? 80st.C, herbatę zieloną japońską możemy zalać tylko wodą do 70st.C. Jeśli będziemy przestrzegać tych procedur to możemy mieć pewność, że napar zachowa swoje właściwości nawet po schłodzeniu. Mówiąc o herbacie należy wspomnieć, że dzięki zawartych w niej przeciwutleniaczach regularne spożywanie jej naturalnych naparów obniża stężenie cholesterolu LDL we krwi, zapobiega sklejaniu się płytek krwi, a tym samym zmniejsza ryzyko pojawienia się zakrzepów, zmniejsza ryzyko powstawania komórek nowotworowych, spowalnia procesy starzenia się organizmu, wiążąc metale ciężkie odtruwa organizm, poprzez działanie antybakteryjne i przeciwzapalne działa zbawiennie na wrzody żołądka i dwunastnicy. Przeciwutleniacze i antyoksydanty w opinii publicznej Co ciekawe związki te są – jak sami mieliśmy okazję zobaczyć – niezwykle cenne dla zdrowia i urody każdego człowieka, a Polacy kojarzą je raczej obojętnie, a nawet często pejoratywnie. Termin ?antyoksydanty? wydaje się budzić nieco więcej negatywnych odczuć niż ?przeciwutleniacze? (32% vs 20%). Młodzi ludzie do 24 roku życia natomiast częściej kojarzyli przeciwutleniacze jako coś pozytywnego. Mieszkańcy największych miast odbierali termin ?przeciwutleniacze? w większości pozytywnie, natomiast mieszkańcy wsi ? w większości obojętnie. Termin ?antyoksydant? był kojarzony bardziej negatywnie niż pozytywnie niezależnie od płci, wykształcenia i miejsca zamieszkania. Pozytywne odczucia zwiększały się jednak nieznacznie wraz w wykształceniem. Bardzo dobrym zjawiskiem byłaby szeroka edukacja społeczeństwa polskiego, aby antyoksydanty lub/i przeciwutleniacze były kojarzone z czymś pozytywnym dla zdrowia, czymś co skutecznie ułatwia walkę z wieloma chorobami i ich następstwami oraz przede wszystkim tym, co można traktować jako skuteczną profilaktykę wielu dolegliwości. Przeciwutleniacze to związki niezbędne do zachowania zdrowia i urody na długie lata. Ich działanie związane jest z unieszkodliwianiem wolnych rodników krążących po naszym organizmie, ale o tym wie tylko 4% spośród osób, które wcześniej zadeklarowały, że znają termin ?przeciwutleniacz?. Jeszcze rzadziej orientujemy się, że witaminy A, C i E również są przeciwutleniaczami. Pomimo deklarowanej znajomości terminu, co czwarty badany uważa, że ciężko mu powiedzieć, co oznacza to słowo. Zdarzają się też takie osoby, które ten termin kojarzą z farbami, ochroną przed nadmiernym promieniowaniem czy materiałami gaśniczymi (w każdym przypadku 1% spośród wszystkich przebadanych osób). Jak pokazują dane odpowiednie spożycie naturalnych antyoksydantów z codzienną dietą daje nam pewność, że ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych istotnie się zmniejszy. W organizmie zachowana jest wtedy należyta równowaga pomiędzy ilością wolnych rodników a związków zapobiegającym utlenianiu. Dodatkowym plusem jest spowolnienie procesów starzenia. *Tekst powstał przy współpracy ze specjalistą Ewą Ceborską Ewą Ceborską ? Absolwentka Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego na Wydziale Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji, specjalista Poradni Dietetycznej Food & Diet, w której przyjmuje pacjentów na konsultacje dietetyczne. Doświadczenie zawodowe zdobywała poprzez pracę w Poradni Dietetycznej SGGW, praktykę w szpitalu, na oddziale diabetologii, oraz badania w sanatorium MSWiA w Sopocie.
