Jak ograniczać tłuszcze trans – praktyczne porady
Ponad 70% Polaków nie wie jak rozpoznać zawartość izomerów trans kwasów tłuszczowych (tzw. tłuszczów trans, TFA) w produktach. Jako główny powód, podają brak informacji o ich zawartości na etykietach (43%)1. Rzeczywiście, obowiązujące przepisy nie pozwalają na podawanie ilości TFA na etykiecie produktów, nie ograniczają również ich zawartości w żywności. Jak zatem unikać tłuszczów trans w diecie i dlaczego warto?
Spożywanie izomerów trans kwasów tłuszczowych prowadzi do wzrostu stężenia cholesterolu LDL tzw. złego cholesterolu we krwi i spadku stężenia cholesterolu HDL tzw. dobrego cholesterolu.
W związku z powyższym wzrasta ryzyko rozwoju chorób układu krążenia. Spożywanie TFA prowadzi również do insulinooporności, a w jej efekcie do rozwoju cukrzycy typu II. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zmniejszenie spożycia tłuszczów trans pochodzenia naturalnegoi przemysłowego (TFA), poprzez zastąpienie ich kwasami tłuszczowymi jedno-
i wielonienasyconymi zmniejsza ryzyko zapadalności na choroby sercowo-naczyniowe. Z tego powodu spożycie TFA z żywnością powinno być tak niskie, jak to jest możliwe do osiągnięcia. Zgodnie
z rekomendacjami WHO TFA powinny dostarczać nie więcej niż 1% energii z diety – informuje
Dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. nadzw. Instytutu Żywności i Żywienia.
Unikaj izomerów trans
W ostatnim czasie eksperci z Instytutu Żywności i Żywienia oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego sprawdzili skład kwasów tłuszczowych w produktach do smarowania pieczywa oraz pieczenia2. Wnioski z badania podpowiadają kilka wskazówek, które pozwolą częściowo ograniczyć ilość tłuszczów trans w diecie.
PO PIERWSZE – CZYTAJ ETYKIETY
Bezpośrednio z etykiety nie można dowiedzieć się ile tłuszczów trans zawiera produkt. Jednak skład produktu może być sygnałem, że zawiera on tłuszcze trans pochodzenia zarówno przemysłowego, jak i naturalnego.
à Jeśli w spisie składników znajdziemy informacje o obecności olejów roślinnych i tłuszczów roślinnych częściowo utwardzonych lub częściowo uwodornionych, możemy być pewni,
że produkt zawiera TFA. Warto szukać tej informacji nie tylko na opakowaniach produktów tłuszczowych, ale również na wypiekach cukierniczych, słodyczach, przetworach i daniach gotowych.
à Jeśli zawierają one w składzie tłuszcze mleczne, np. masło czy mleko, będą także źródłem tłuszczów trans pochodzących od zwierząt przeżuwaczy (np. krów, owiec).
Czy wiesz że…
Jeśli produkt zawiera na etykiecie, następujące oświadczenie żywieniowe:
„NIE ZAWIERA TŁUSZCZÓW NASYCONYCH”, to znaczy, że nie zawiera także tłuszczów trans?
ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY wyraźnie zaznacza, że zawartość sumy tłuszczów nasyconych i izomerów trans kwasów tłuszczowych w takim produkcie nie może przekraczać 0,1g tłuszczów nasyconych na 100 g lub 100 ml.
PO DRUGIE – SMARUJESZ? UŻYWAJ MIĘKKICH MARGARYN KUBKOWYCH, KTÓRE PRAKTYCZNIE NIE ZAWIERAJĄ IZOMERÓW TRANS I SĄ BOGATE W WIELONIENASYCONE KWASY TŁUSZCZOWE.
Wyniki badań3 wskazują, że spośród dostępnych na polskim rynku produktów tłuszczowych do smarowania pieczywa miękkie margaryny zawierają najwięcej nienasyconych kwasów tłuszczowych, a najmniej nasyconych i izomerów trans. 95% przebadanych próbek zawierało tłuszcze trans na poziomie nieprzekraczającym 1%, a tylko jedna przekroczyła go nieznacznie. Zastępowanie miękką margaryną innego smarowidła, to prosty sposób na ograniczenie części izomerów trans w diecie.
PO TRZECIE – UNIKAJ WIELOKROTNEGO SMAŻENIA NA TYM SAMYM OLEJU
Oleje rafinowane o wysokim punkcie dymienia i stabilności oksydacyjnej, są w pełni bezpieczne do smażenia np. olej rzepakowy. Jednak każdy tłuszcz poddawany wielokrotnym obróbkom w wysokiej temperaturze będzie ulegał niekorzystnym przemianom, podczas których powstają m.in. izomery trans. Chcąc ich unikać – należy zmieniać olej po każdym smażeniu.
JESZCZE JEDNO – WYBIERAJ DO PIECZENIA PRODUKTY BEZ CZĘŚCIOWO UTWARDZONYCH OLEJÓW ROŚLINNYCH
Wśród margaryn – kostek do pieczenia nadal występują produkty, które zawierają wysoki poziom tłuszczów trans (TFA). Jednak warto podkreślić, że większość przebadanych margaryn kostkowych zawierała poniżej 1% izomerów trans. Tylko dwie kostki były ich istotnym źródłem4. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że wysoka zawartość TFA w tych produktach może wynikać z zastosowania częściowo utwardzonych olejów roślinnych. Idąc tropem pierwszej wskazówki, wystarczy wybierać produkty bez częściowo uwodornionych olejów roślinnych. Pozostałe kostki do pieczenia praktycznie nie zawierają izomerów trans.
Czy wiesz, że…
Całkowite uwodornienie/utwardzenie olejów roślinnych nie powoduje powstawania TFA.
Jak ograniczyć tłuszcze trans w diecie Polaków?
Eksperci z dziedziny żywienia zwracają uwagę na potrzebę wprowadzenia odpowiednich regulacji prawnych, które pozwoliłyby ograniczyć ilość tłuszczów trans w diecie Polaków.
Obecnie, zgodnie z obowiązującym prawem producenci nie mogą znakować produktów pod kątem zawartości tłuszczów trans. Producenci nie mają także obowiązku ich ograniczania, część z nich robi to z własnej inicjatywy. Obowiązkowe umieszczanie na etykietach produktów spożywczych informacji o zawartości tłuszczów trans lub prawne ograniczenie zawartości przemysłowych TFA w produktach do poziomu 2% pomogłoby zmniejszyć ich ilość w diecie Polaków – dodaje Dr n. med. Agnieszka Jarosz z Instytutu Żywności i Żywienia, ekspert kampanii „Poznaj się na tłuszczach”.
1 Wyniki badania opinii zrealizowanego w ramach kampanii „Poznaj się na tłuszczach”, w czerwcu 2017 roku, przez agencję SW Research metodą (CAWI) na grupie 1000 losowo dobranych respondentów, powyżej 25 roku życia.
2,3,4 Autorami analiz są: dr inż. Katarzyna Okręglicka z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego oraz eksperci Instytutu Żywności i Żywienia – prof. dr n. med. Mirosław Jarosz, dr hab. n. farm. Hanna Mojska, prof. nadzw. IŻŻ oraz dr n. med. Agnieszka Jarosz. Wyniki badań zostały opublikowane w artykule naukowym: „Skład kwasów tłuszczowych, w tym izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych w wybranych tłuszczach spożywczych dostępnych w Polsce” w czasopiśmie IŻŻ „Żywienie Człowieka i Metabolizm” (2017, nr 1, s. 5-17).
Więcej informacji na ten temat wyników badania: https://poznajsienatluszczach.pl/wp-content/uploads/2015/10/T%C5%82uszcze-do-smarowania-pieczywa-pod-lup%C4%85-ekspert%C3%B3w-wyniki-najnowszych-bada%C5%84-2.pdf
Dodatkowych informacji udziela: Aleksandra Sołtysiak, [email protected], 662 061 079
